नागपुरात लवकरच सुरु होणार ‘पतंजली मेगा फूड अँड हर्बल पार्क’, 10 हजार तरुणांना मिळणार रोजगार

 
नागपुरात पतंजलीचा नवीन फळे आणि भाजीपाला प्रक्रिया प्रकल्प उभारला जात आहे, ज्यात ७०० कोटींहून अधिक गुंतवणूक झाली आहे. या प्रकल्पात दररोज शेकडो टन फळे आणि भाज्यांची प्रक्रिया केली जाईल, ज्यामुळे १०,००० हून अधिक लोकांना रोजगार मिळेल.

नागपुरात पतंजलीचा हा फळे आणि भाजीपाला प्रक्रिया प्रकल्प उभारला जाणार आहे. यात उष्णकटिबंधीय फळे आणि भाज्यांवर प्रक्रिया करून त्याची पेस्ट आणि प्युरी तयार करता येईल. नागपूर हे जगभरात ऑरेंज सिटी म्हणून प्रसिद्ध आहे. या ठिकाणी संत्री, मोसंबी, लिंबू इत्यादी फळांची मुबलकता आहे. हे लक्षात घेऊन पतंजलीने लिंबूवर्गीय प्रक्रिया प्रकल्प उभारला आहे. या लिंबूवर्गीय प्रक्रिया प्रकल्पात दररोज 800 टन फळांवर प्रक्रिया करून फ्रोझन ज्यूस कॉन्सन्ट्रेट तयार केले जाऊ शकते. हा रस 100 टक्के नैसर्गिक असून त्यात कोणत्याही प्रकारचे प्रिझर्व्हेटिव्ह किंवा साखर वापरली जात नाही.
यासोबतच आवळा 600 टन प्रतिदिन, आंबा 400 टन प्रतिदिन, पेरू 200 टन प्रतिदिन, पपई 200 टन प्रतिदिन, सफरचंद 200 टन प्रतिदिन, डाळिंब 200 टन प्रतिदिन, स्ट्रॉबेरी 200 टन प्रतिदिन, प्लम 200 टन प्रतिदिन, नाशपाती 200 टन प्रतिदिन, टोमॅटो 400 टन प्रतिदिन, भोपळा 400 टन प्रतिदिन, कारले 400 टन प्रतिदिन, गाजर 160 टन, एलोविरा 100 टन प्रतिदिन प्रक्रिया करून जागतिक वैशिष्ट्यांनुसार पेस्ट आणि प्युरी तयार करता येते. या फळांवर थेट प्रक्रिया करण्याच्या प्रक्रियेला प्राथमिक प्रक्रिया म्हणतात. यासोबतच किरकोळ पॅकिंगच्या प्रक्रियेला दुय्यम प्रक्रिया म्हणतात. यासाठी नागपूर कारखान्यात टेट्रा पॅक युनिटही उभारण्यात येणार आहे.

यासाठी सुमारे 700 कोटींची गुंतवणूक झाली असून, सुमारे 1500 कोटींची गुंतवणूक करण्याची योजना आहे. नागपूर युनिट शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात वाढ करण्यास मदत करेल. सुमारे 10 हजार तरुणांना रोजगार मिळणार आहे. पतंजली मेगा फूड अँड हर्बल पार्क 9 मार्च 2025 रोजी नागपूरमधील मिहान (मल्टी-मोडल इंटरनॅशनल कार्गो हब आणि नागपूरमधील विमानतळ) येथे सुरू होणार आहे. मिहानमध्ये फूड प्रोसेसिंग युनिट उभारण्यासाठी सप्टेंबर 2016 मध्ये भूमिपूजन करण्यात आले आहे.

संत्र्याच्या सालीपासून कोल्ड प्रेस ऑइलची निर्मिती

पतंजलीच्या या प्रकल्पाचे आणखी एक वैशिष्ट्य म्हणजे त्याची उपउत्पादने वाया जात नाहीत. उदाहरणार्थ, संत्र्यापासून रस काढल्यानंतर त्याची साल पूर्णपणे वापरली जाते. त्याच्या सालीमध्ये कोल्ड प्रेस ऑइल (सीपीओ) असते, ज्याला बाजारात खूप मागणी आहे. याशिवाय, नागपूर ऑरेंज बर्फीमध्ये कच्चा माल म्हणून वापरला जाणारा प्रीमियम लगदाही पतंजली संत्र्यापासून काढला जात आहे, त्यासोबतच तेल-आधारित सुगंध आणि पाणी-आधारित सुगंध अर्कही काढले जात आहेत. सौंदर्यप्रसाधने आणि इतर मूल्यवर्धित उत्पादने तयार करण्यासाठी संत्र्याच्या सालीची पावडर वापरली जाते. यासाठी संत्र्याची साल वाळवून पावडरही तयार केली जात आहे. असे कोणतेही उपउत्पादन नाही जे पुनर्प्राप्त केले जात नाही.

याव्यतिरिक्त, येथे एक पीठ गिरणी देखील उभारण्यात आली आहे. ज्यामध्ये दररोज 100 टन गव्हावर प्रक्रिया करून पतंजलीच्या जालना, आंध्र आणि तेलंगणा इत्यादी बिस्किट युनिटला पुरवठा केला जातो. यासाठी पतंजली थेट शेतकऱ्यांकडून गहू खरेदी करते. याची मागणी जास्त असल्यास व्यापारी किंवा एफसीआयशी संपर्क साधला जातो. पहिल्या टप्प्यात येथे लिंबूवर्गीय फळे आणि टेट्रा पॅकचा व्यावसायिक उत्पादन प्रकल्प सुरू करण्यात येणार आहे. यामध्ये आतापर्यंत 1000 टन मोसंबीवर प्रक्रिया करण्यात आली आहे. संत्र्यावर प्रक्रिया करण्याचे कामही सुरू झाले आहे. तसेच, उष्णकटिबंधीय फळांसाठीची सर्व यंत्रसामग्रीही बसवण्यात येत आहे.

पतंजलीकडून शेतकऱ्यांचे उत्पादन खरेदी करण्याची हमी

फळे आणि भाज्यांच्या उपलब्धतेवर, पतंजलीने या कारखान्याच्या माध्यमातून मध्यस्थांची भूमिका संपुष्टात आणली आहे. ते थेट शेतकऱ्यांकडून त्यांचे उत्पादन खरेदी करतात. ज्यामुळे शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नातही वाढ होत आहे. जर शेतकऱ्यांकडून थेट भरपाई मिळू शकली नाही. तरच पतंजली व्यापारींकडे वळते. यासोबतच, ते शेतकऱ्यांना मागास एकात्मिकरण अंतर्गत कृषी सहाय्य देखील देत आहेत. पतंजलीच्या भरुवा ॲग्री सायन्स या अन्य कंपनीने विकसित केलेल्या ‘धरती का डॉक्टर’ या यंत्राच्या साहाय्याने शेतकऱ्यांच्या शेतातील मातीची तपासणी करून त्यांच्या शेतात कोणत्या घटकांची कमतरता आहे. त्यांना कोणत्या पिकांपासून फायदा होऊ शकतो, हे सांगितले जाते. तसेच, शेतकऱ्यांना पतंजलीने उत्पादित केलेले रसायनमुक्त सेंद्रिय खत आणि नमुना रोपवाटिका उपलब्ध करून दिली जाते. वेळोवेळी त्यांच्या शेताची पाहणी करण्याव्यतिरिक्त, शेतकऱ्यांचे पीक तयार झाल्यानंतर पतंजली शेतकऱ्यांचे उत्पादन खरेदी करण्याची हमी देते.

रोजगार निर्मितीमध्ये, पतंजली नागपूर प्रकल्पाच्या माध्यमातून पतंजलीने आतापर्यंत प्रत्यक्ष आणि अप्रत्यक्षपणे सुमारे 500 लोकांना रोजगार दिला आहे. जसजसे कामाचा विस्तार होईल, तसतशी ही संख्या झपाट्याने वाढेल. लवकरच हा प्रकल्प 10 हजार लोकांना रोजगार देईल. नागपूर प्रकल्पातून सुमारे 1000 कोटींची उलाढाल होणार आहे. या प्रकल्पात आतापर्यंत सुमारे 700 कोटींची गुंतवणूक करण्यात आली आहे. या संपूर्ण आराखड्यात सुमारे 1500 कोटींची गुंतवणूक करण्याचे उद्दिष्ट आहे. हा प्रकल्प उभारल्यामुळे येथील पायाभूत सुविधाही विकसित होणार आहेत.